Soms lijkt het alsof er maar 1 oplossing mogelijk is bij een bepaald probleem. Toch zijn er meestal verschillende alternatieven voorhanden. Hoe kan je een stap terugnemen en afstand nemen van het probleem? Hoe kan je reflecteren over andere mogelijkheden? Ontdek in dit artikel een verfrissende kijk op probleemoplossing.
Jaarlijkse spaghettislag
Laten we beginnen met een voorbeeld. (Onderaan dit artikel vind je nog een extra voorbeeld uit de werkcontext.)
Stel: je werkt al jaar en dag als vrijwilliger voor een organisatie en elk jaar houden jullie een spaghettidag. Zoals steeds is het jouw taak om dit evenement in goede banen te leiden. Toch vind je eigenlijk dat iemand anders het wel eens mag overnemen. De andere vrijwilligers lijken zich hier echter niet van bewust en duwen de verantwoordelijkheid weer in je schoot.
In zulke situaties denken we vaak dat er maar 1 oplossing voorhanden is. Het is moeilijk om verder te kijken dan die éne oplossing en hebben we moeite om alternatieven te verkennen. In bovenstaande situatie kan dit bijvoorbeeld zijn: “misschien is het wel tijd om te stoppen met het hele vrijwilligersgebeuren.”
Stoppen en terugkijken
Deze situatie is erg herkenbaar. Je zit vast in 1 oplossing en lijkt er moeilijk uit te raken. Toch kan het heel waardevol zijn even afstand te nemen van het probleem en het eens op een andere manier te benaderen. Een eerste manier om dit te doen is door je eigen innerlijke behoeften te gaan verkennen. Dit kan je doen door jezelf de vraag te stellen: “Waarom vind ik dit nu zo belangrijk? Waarom is dit een probleem voor mij? Hoe zou de ideale situatie er kunnen uit zien?” Zo neem je even afstand van het probleem.
Denken we aan bovenstaande situatie, dan kunnen volgende behoeften bijvoorbeeld naar voor komen:
- Je hebt behoefte aan erkenning voor de grote verantwoordelijkheid die je elk jaar draagt.
- Of: je wilt graag ook kunnen genieten van de gezelligheid van het evenement en daarom wil je de taken wat meer verdelen over meerdere personen.
- Of: je vindt het belangrijk dat iedereen een steentje bijdraagt.
- Of: je wilt dat de spaghettidag tot in de puntjes in orde is, dat de sponsoring rond geraakt en de decoratie echt af is, en daarom doe je er ’toch nog maar een jaartje bij’.
Als je voor jezelf hebt uitgemaakt welke behoeften allemaal meespelen, zal je een waaier aan mogelijkheden zien om het probleem te benaderen.
In dialoog
Nadat je jouw behoeften hebt verkend, kan je hiermee aan de slag. Zo kan je je behoeften bijvoorbeeld delen en hierover samen met andere betrokkenen in dialoog gaan. In dit gesprek kunnen ook de behoeften van de andere betrokkenen verkend worden.
Zo kan het in bovenstaande situatie bijvoorbeeld zijn dat het voor andere vrijwilligers belangrijk is dat de verantwoordelijkheid bij jou ligt omdat dit zorgt voor een duidelijke structuur en een goede organisatie, en dit biedt hen rust.
Meer keuzes
Door beide standpunten te verkennen, zal je ervan verschieten hoe snel er nieuwe oplossingen en keuzes naar voor kunnen komen. Zo kan er bijvoorbeeld geopperd worden om inderdaad de taken te verdelen, of misschien beslissen jullie om dit keer eens een andere activiteit te organiseren i.p.v. een spaghettislag, die minder verantwoordelijkheid nodig heeft.
Door het probleem op deze manier te benaderen zal je in staat zijn om in dialoog met anderen op zoek te gaan naar alternatieve oplossingen. Dit brengt rust en kan de samenwerking tussen medewerkers diepgaand versterken.
Ander voorbeeld
Graag illustreren we deze aanpak nog met een ander voorbeeld. Je werkt al jaar en dag op dezelfde dienst van de gehandicaptensector en onlangs werd je takenpakket opnieuw uitgebreid. Je merkt dat het stilaan teveel wordt, maar je ziet niet direct een oplossing en ziet als enige mogelijkheid dat je gewoon harder moet werken zodat het werk afgeraakt, ook al betekent dit minder tijd voor je gezin en jezelf.
Door even afstand te nemen van het probleem en je eigen behoeften te verkennen, kan je onderzoeken wat er voor jezelf achter dit probleem zit. Misschien heb je meer behoefte aan erkenning van de job? Of misschien vind je het belangrijk om je job heel precies te kunnen doen, wat niet meer lukt in de veranderende realiteit? Of je wilt regelmatig verandering kunnen bieden voor de bewoners, maar hebt nu geen tijd om nieuwe activiteiten te organiseren?
Om dit te doen kan je jezelf bijvoorbeeld de vragen stellen: “Wat zijn mijn waarden? Waarom ben ik ooit met deze job begonnen? Wat mis ik nu in deze job en met welke waarden heeft dit te maken?” Door een beter zicht te krijgen op jouw innerlijke behoeften, kan je nadien de brug leggen naar een open dialoog om op die manier de behoeften van de andere partij ook te leren kennen (in dit geval: je werkgever, collega’s en andere betrokkenen). Door hierover gelijk te stemmen en op een transparante manier te communiceren, kunnen er zich uiteindelijk een heleboel nieuwe oplossingen aandienen:
- Als je behoefte hebt om je bewoners verandering te bieden, kan je bijvoorbeeld een uitwisseling opzetten met een andere groep. Op die manier doen jouw bewoners en de andere bewoners eens iets nieuws, zonder dat jij zelf iets nieuws moet uitbouwen.
- Wil je je job gewoon heel erg goed doen, dan kan het bijvoorbeeld helpen om samen te zitten met je team om te kijken naar de taakverdeling. Misschien kunnen collega’s taken van jou overnemen die jij minder leuk vindt, terwijl jij meer kan doen van de zaken die jou wél energie geven.