Instrumentele agressie vs. frustratieagressie
Als we denken aan agressief gedrag, denken we in de eerste plaats aan slaande deuren, geroep en getier, misschien zelfs fysiek geweld. Dit heet frustratieagressie. Deze agressie is een uiting van pure onmacht. De persoon die deze agressie inzet heeft een duidelijke nood/behoefte en kan deze alleen maar uiten door agressie te gebruiken.
Frustratieagressie kent een voorspelbaar verloop: opbouw, escalatie, crisismoment en afbouw. Achteraf zegt een agressor vaak: “het werd me zwart voor de ogen” of “ik had mezelf niet meer in de hand.”
Instrumentele agressie is een ander verhaal. Eerder dan over roepen en tieren, gaat het over strijd, manipulatie, intimidatie en chantage. Ook hier speelt er bij de persoon die agressie gebruikt een behoefte/nood, alleen wordt die geuit op een manier waarbij macht en strijd worden ingezet. Dit is wat we noemen “het kleine geweld”.
Denk bv. aan “ik weet je wel te vinden als je dit niet in orde maakt voor mij.” Er is niet echt een gebeurtenis, maar de dreiging erachter is wel voelbaar.
Agressie is communicatie “gone wrong”
Ook agressief gedrag, al lijkt het soms niet zo, is een vorm van communicatie. Agressieve mensen doen een poging om je iets te vertellen over zichzelf. Ze zeggen iets over hun noden/behoeften – zij het op een destructieve manier.
Of hoe Marshall Rosenberg – de grondlegger van Verbindende Communicatie – het zei: “Geweld en agressie zijn de tragische uitdrukking van onze behoeften. Achter intimiderende boodschappen zijn er mensen die een beroep doen op ons om aan hun behoeften tegemoet te komen.”
Verbindende Communicatie kan het contact herstellen
Als er zich een geval van agressie voordoet, is het belangrijk hier onmiddellijk correct op te reageren. Wil je de agressie stoppen en tegelijk het contact met de agressor herstellen, dan vormen de principes van Verbindende Communicatie hiervoor een sterke uitvalsbasis. Als we kunnen blijven zien (en dat is niet steeds gemakkelijk) dat agressie tegelijk ook een noodkreet is, kunnen we door empathie en begrip op te brengen voor de gevoelens en de behoeften van de ander de escalatie van agressie vaak doorbreken.
Brult iemand bv. “jij bent niet te vertrouwen,” dan zegt hij misschien “ik wil je graag vertrouwen, maar ik vind dat heel moeilijk dus je moet me meer betrekken.”
Pas wanneer mensen zich gezien en écht begrepen voelen in wat hun noden zijn, zullen ze kalmeren en stopt het agressieve gedrag vanzelf.