Het is ondertussen onmiskenbaar hoezeer de pandemie een ernstige impact heeft op menselijke relaties. Onnodig om de talrijke mediabijdragen te citeren over de effecten van de coronamaatregelen op gezinnen en werksituaties.
Denk aan het gedwongen thuiswerk, gesloten scholen, ernstige inperking van het uitgaans- en ontspanningsleven… Mensen die spontaan contact missen, op mekaars lip zitten, gefrustreerd en gestresseerd raken. Met als gevolg een angstwekkende stijging van de mentale nood in alle leeftijdscategorieën en contexten, en een beduidende toename van grensoverschrijdend, agressief gedrag.
Impuls biedt reeds geruime tijd trainingen aan in het ‘omgaan met agressie’ in het algemeen. Alle uitingen van agressie dus. De meer ‘hevige’ vormen, zoals vechten, brullen, dingen kapot gooien, stampen… Maar ook de meer subtiele vormen zoals kleineren, manipuleren, chanteren en dergelijke. Het is niet verrassend dat heel wat intermenselijke relaties door de covidsituatie veel vatbaarder zijn voor al deze vormen van grensoverschrijdend gedrag.
Steeds weer valt het op hoezeer dit vaak ‘klein’ begint en er geleidelijk aan een patroon insijpelt waarin het gedrag zich telkens herhaalt, verergert of verschuift. De betrokkenen hebben soms zelf niet door wat er eigenlijk aan de hand is. Niet alleen de ‘kleine’, maar ook de ‘grote’ agressie zijn mechanismen die zichzelf in stand houden. Ontzettend veel mensen, zowel slachtoffers als daders, voelen zich gevangen in de stroom van dit patroon.
Naast het zoeken naar mogelijke oorzaken, is het van belang om alvast te focussen op het concrete gedrag zelf.
Grensoverschrijdend gedrag doen stoppen vergt herhaald en duidelijk begrenzen en benoemen. Hierbij zijn zowel wat je doet of zegt belangrijk, als hoe. Kort door de bocht komen hier vaardigheden aan te pas. Het goede nieuws is dat iedereen die kan leren hanteren.
In de cursus ‘Klein Geweld’ wordt er expliciet vertrokken van de meer subtiel scheefgetrokken omgangsvormen die mogelijks al maanden of jaren aan de gang zijn. Je kent ze wel, de terloopse uitingen van misprijzen, voor schut zetten, subtiel chanteren, quasi-opzettelijk negeren, intimideren… Soms slechts te merken aan een respectloze opmerking, een intonatie, een gezichtsuitdrukking of een klein gebaar. Achteraf zou je kunnen zeggen ‘daar is het mee begonnen’. Hoe tegenstrijdig het ook kan klinken, je zou dit alles bijna kunnen zien als klein geweld. Want het kruipt onmiskenbaar onder de huid van diegene voor wie het bedoeld is. Daarbij wordt het gaandeweg echt wel ‘gewelddadiger’.
Juist omdat het soms lange tijd zo subtiel is, is het niet gemakkelijk om het te herkennen en ermee om te gaan. Te vaak wordt er voorbijgegaan aan het kwetsende ervan, wordt het niet serieus genomen en vervolgens de fout bij zichzelf gelegd. Dat zo ervaren is zeer menselijk en normaal. Het is bovendien erg belangrijk om de onrespectvolle bejegening door de andere te (h)erkennen als een kwetsuur, als een sluipende en onterechte impact op je persoon.
In dagdagelijkse interacties kunnen dergelijke omgangsvormen overal opduiken en soms hardnekkig voortbestaan in organisaties, gezinnen, scholen en andere situaties.
Geprikkeld?
Impuls biedt de vorming ‘Klein Geweld’ aan waarin je als cursist leert om opnieuw te voelen wat die terugkerende bejegening met je doet, en om dit ernstig nemen. Je leert dit grensoverschrijdend gedrag zien als een machtspatroon dat onrecht doet aan de menselijke waardigheid en evenwaardigheid. Tenslotte ontdek je ingrediënten om geweldloos maar gedecideerd grenzen aan te geven en uit dit machtsspel te blijven, zodat het je minder machteloos maakt.
Er wordt in de cursus erg interactief gewerkt, vertrekkend van eigen voorbeelden en ervaringen, en oefenen we met herkenbare casussen.
***
Deze bijdrage werd geschreven door:
Rita Daneels
Klinisch psycholoog en trainer